مقدمه: کاربرد تکنیک های پیشرفته رادیوگرافی در دندان پزشکی امری اجتناب ناپذیر است. کاربرد این تکنیک ها به طور ناخواسته سبب دریافت اشعه X توسط ارگان های حساس سر و گردن می شود. مطالعه حاضر با هدف بررسی میزان دوز دریافتی غده تیروئید در توموگرافی کانونشنال اسپیرال و توموگرافی کامپیوتری اسپیرال انجام گردید.مواد و روش ها: در این مطالعه تجربی- آزمایشگاهی، به منظور بررسی میزان دوز دریافتی به غده تیروئید از 10 عدد دوزیمتر TLD (Termoluminecense detector) GR-200 دایره ای شکل در فانتوم شبیه RANDO مرد (قسمت سر و گردن، یعنی ده قطعه اول آن) استفاده شد. سپس توموگرافی کامپیوتری اسپیرال از نواحی قدام و خلف فک بالا و پایین به همراه لترال اسکات ویو به عنوان فیلم راهنما و توموگرافی کانونشنال اسپیرال از فک بالا، فک پایین و هر دو فک به همراه رادیوگرافی پانورامیک به عنوان فیلم راهنما تهیه شد. تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات توسط نرم افزار SPSS11.5 و آزمون آماری Kruskal -Wallis و Mann-Whitney انجام شد .(a= 0.05)یافته ها: بیشترین و کمترین میانگین دوز جذبی غده تیروئید به ترتیب مربوط به توموگرافی کامپیوتری همزمان فکین و توموگرافی کانونشنال اسپیرال قدام فک بالا بود (5.92±0.01 و 0.79±0.01 میلی سیورت). میانگین دوز جذبی غده تیروئید در توموگرافی کانونشنال اسپیرال نسبت به توموگرافی کامپیوتری کمتر بود. به استثنای تکنیک توموگرافی کانونشنال اسپیرال در خلف و قدام فک پایین (p value = 0.276) سایر تکنیک ها اختلاف معنی دار داشتند.نتیجه گیری: بر اساس نتایج این مطالعه، دوز جذبی ارگان تیروئید در توموگرافی کانونشنال اسپیرال در هر ناحیه از فکین کمتر از سی تی اسکن مربوط به آن فک بود. بنابراین در طرح درمان هایی که نیاز به نمای سه بعدی و برش های عرضی از منطقه محدودی از فکین است، به نظر می رسد توموگرافی کانونشنال اسپیرال آن ناحیه از فک نسبت به سی تی اسکن اسپیرال مربوطه ارجحیت دارد.

زمینه وهدف: توموگرافی کامپیوتری با تصاویر دو و سه بعدی در تعیین حجم بافت و بازسازی فک و صورت کاربرد دارد. هدف این مطالعه مقایسه دقت اندازه گیری حجم سینوس ماگزیلا با توموگرافی کامپیوتری اسپیرال به دو روش فوق است.روش بررسی: مطالعه حاضر بر روی 4 عدد جمجمه انسانی که از دپارتمان آناتومی انتخاب شده بود انجام گرفت. دیواره سینوس با موم زر درزگیری شده و سپس حجم واقعی سینوسها از طریق تزریق آب بعنوان روش استاندارد طلایی محاسبه گردید. این عمل 3 بار در مورد هر سینوس تکرار و میانگین اعداد محاسبه شده در نظر گرفته شد. سپس جمجمه ها به منظور اندازه گیری حجم سینوسها مورد مطالعه توموگرافی کامپیوتری با تصاویر دو و سه بعدی قرار گرفت. سپس نتایج از طریق روشهای آماری مورد مقایسه قرار گرفت.یافته ها: در مقایسه بین حجم واقعی (استاندارد طلایی) و حجم اندازه گیری شده با هر یک از دو روش توموگرافی کامپیوتری دوبعدی و سه بعدی اختلاف معنی داری وجود نداشت. هم چنین حجمهای بدست آمده با دو روش توموگرافی کامپیوتری دو و سه بعدی نیز اختلاف معنی داری نداشتند (12/0=P).نتیجه گیری: اندازه گیری حجم سینوس ماگزیلا با استفاده هر یک از روشهای از توموگرافی کامپیوتری دو و سه بعدی از دقت بالایی برخوردار است.

سابقه و هدف: استفاده از تکنیک تصویربرداری دقیق در انجام ایمپلنت نقشی اساسی دارد. وجود سینوس نیز در ناحیه خلفی ماگزیلا یکی از محدودیت های استفاده از ایمپلنت مطلوب در ناحیه خلفی فک بالاست، بنابراین تعیین ارتباط ریج استخوان آلوئول با سینوس جزء نیازهای موجود می باشد. مطالعه حاضر با هدف مقایسه in vitro دقت توموگرافی Cranex Tome اسپیرال و توموگرافی ProMax خطی جهت ارزیابی کمیت استخوان قسمت خلف ماگزیلا برای استفاده طرح درمان ایمپلنت صورت گرفت.مواد و روشها: در مطالعه تشخیصی حاضر، توموگرام هایی از 2 اسکال خشک انسانی توسط هر دو دستگاه ProMax و Cranex تهیه گردید. 3 محل در هر قسمت ماگزیلا با سیم ارتودنسی علامت گذاری و در کل 24 توموگرام (12 توموگرام از هر یونیت) تهیه گردید. ارتفاع و پهنای استخوان روی توموگرام ها پس از برش محل های تعیین شده روی اسکال ها اندازه گیری شد. مقادیر بدست آمده از اندازه گیری های روی توموگرام ها بر اساس عامل بزرگنمایی 1.5 (طبق دستور سازنده یونیت ها) تقسیم و با اندازه های واقعی روی توموگرامها مقایسه شد. برای مقایسه مقادیر حاصل از دو بار اندازه گیری به کمک هر یک از دستگاه ها، همچنین مقایسه این مقادیر با Gold، از ضریب پایایی (Intraclass correlation coefficient of reliability) ICC استفاده گردید.یافته ها: حداقل مقدار ضریب ICC در دو بار اندازه گیری پهنا توسط دستگاه ProMax برابر 0.569 و حداکثر این ضریب در دو بار اندازه گیری ارتفاع با دستگاه Spiral، 0.950 بدست آمد. اختلاف میانگین اندازه گیری های ارتفاع روی هر دو یونیت از اندازه های واقعی کمتر از 0.3 میلی متر و در مورد پهنا کمتر از 0.5 میلی متر بود. نتایج این تحقیق نشان داد که اندازه گیری ارتفاع توسط هر دو دستگاه دقیق تر از اندازه گیری پهنا می باشد و تمام اندازه گیری های دستگاه اسپیرال دارای پایایی بیشتری در مقایسه با ProMax است.نتیجه گیری: به طور کلی دقت اندازه گیری کمیت استخوان توسط یونیت اسپیرال بیشتر بود. هر دو دستگاه برای اندازه گیری مقدار استخوان قسمت خلف ماگزیلا مناسب می باشند. تنظیم پلن تصویربرداری جداگانه برای هر محل دقت دستگاه را افزایش می دهد. یونیت Cranex Tome در خلفی ترین نواحی ممکن است علاوه بر دستور سازنده، به تنظیم جداگانه نیز نیاز داشته باشد.

زمینه و هدف: دقت و اعتبار سی تی اسکن در ارزیابی محل قرارگیری ایمپلنت توسط تحقیقهای متعدد به اثبات رسیده است، اما در مورد دقت و اعتبار تکنیک توموگرافی نظرات متفاوتی ارایه شده است. هدف از این مطالعه ارزیابی میزان دقت و اعتبار اندازه گیریهای تشخیصی توموگرافی اسپیرال نسبت به سی تی اسکن اسپیرال در فک بالا می باشد.روش بررسی: در این مطالعه تجربی ـ آزمایشگاهی (In Vitro)، از هشت جمجمه خشک شده انسانی که بی دندان کامل یا دارای چند ناحیه بی دندانی در فک بالا بودند استفاده گردید. تعداد پنجاه ناحیه بی دندانی به عنوان مکانهای بالقوه ایمپلنت انتخاب شدند. این نواحی عبارت بودند از: هشت نقطه در ناحیه میدلاین، 14 نقطه در ناحیه کانین ها، 15 نقطه در ناحیه پری مولرها و 13 نقطه در ناحیه مولرها. نواحی فوق با دو روش توموگرافی اسپیرال و سی تی اسکن اسپیرال تصویربرداری شدند. از روی تصاویر بازسازی شده سی تی اسکن و توموگرام ها ابعاد استخوانی خاصی اندازه گیری گردید. این ابعاد عبارت بودند از:1) فاصله بین سطح آلوئولار و کف بینی یا سینوس ها (ارتفاع).2) فاصله باکوپالاتال ریج آلوئولار در میانه ارتفاع (پهنا).ارقام به دست آمده از توموگرافی اسپیرال و سی تی اسکن اسپیرال جهت مقایسه در جدول مخصوص ثبت شدند. برای بررسی اعتبار انـدازه گیـریهای انجـام شده بـه روش Interdevice Interobserver و از آزمـون Intraclass Correlation Coefficients مـدل One-Way Random Effects استفاده شد.یافته ها: از مقایسه کل صد اندازه به دست آمده از دو روش توموگرافی اسپیرال و سی تی اسکن اسپیرال، تعداد شش اندازه، تفاوت بیش از یک میلی متر را نشان داد. میزان دقت و صحت اندازه گیری ارتفاع و پهنای نقاط مورد نظر به ترتیب 96% و 92% و در مجموع 94% بود. این مقیاس به تفکیک در ناحیه مولرها 100%، ناحیه پری مولرها 86.7%، ناحیه کانین ها 93.3% و ناحیه میدلاین100 % بود. میانگین اختلاف اندازه گیری بین این دو تکنیک 0.66 میلی متر بود. میزان پایایی اندازه گیریها در مجموع 96% بود.نتیجه گیری: در مجموع می توان این طور نتیجه گرفت که در تصویربرداریهای مورد نیاز ایمپلنت می توان با اطمینان از تکنیک توموگرافی اسپیرال استفاده کرد.

سابقه و هدف: در اعمال جراحی دقیق (مانند جراحی های ایمپلنت های دندانی) تعیین موقعیت دقیق کانال دندانی تحتانی برای اجتناب از آسیب های وارده به اعصاب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی و مقایسه دستگاه های رادیوگرافی پانورامیک و توموگرافی اسپیرال در تعیین موقعیت کانال دندانی تحتانی می باشد.مواد و روش ها: در این مطالعه بعد از علامت گذاری نمونه ها توسط گوتاپرکا، رادیوگرافی پانورامیک توسط دستگاهOdonto Rama 2000  ساخت کارخانه Traphy فرانسه و توموگرافی اسپیرال در سه ناحیه متفاوت در سگمنت خلفی هر مندیبل (دیستال منتال فورامن) توسط دستگاه Cranex Tome multifunctional X-Ray ساخت کارخانه فنلاند انجام گرفت. سپس ماندیبل ها از این سه ناحیه توسط دریل مخصوص برش خورده اند. اندازه گیری ها بر روی 36 ناحیه در رادیوگرافی پانورامیک(A, B) ، توموگرام  (A', B')و مندیبل خشک(A'', B'')  برای  تک تک نمونه ها صورت گرفت.یافته ها: در مطالعه حاضر، اندازه گیری فواصل بر روی 36 ناحیه انجام گرفت که میانگین میزان قدر مطلق خطا در روش رادیوگرافی پانورامیک (SD=1.57) mm3.9 و در توموگرافی اسپیرال (SD=0.21) mm0.21 به دست آمد. در رادیوگرافی پانورامیک تنها 16.4% نمونه ها در محدوده قابل قبول mm_+0.5 و 41.4% نمونه ها در محدوده قابل قبول mm_+1 قرار گرفته اند. این در حالی است که در تکنیک توموگرافی اسپیرال 94.6% نمونه ها در محدوده قابل قبول  mm_+0.5و 97.3% نمونه ها در محدوده قابل قبول  mm_+1قرار گرفته اند. میزان ضریب Reliability در رادیوگرافی پانورامیک (ICC=0.6932)%69.3 و در توموگرافی اسپیرال (ICC=0.9982)%99.8 شد که آزمون Paired T-test نشان داد که این تفاوت به لحاظ آماری معنی دار است .(K=0.516) (P<0.001) یعنی در توموگرافی اسپیرال به طور معنی داری این دو اندازه یکسان بوده است.نتیجه گیری: توموگرافی اسپیرال با دستگاه Cranex Tome Multifunctional unit بسیار بهتر از رادیوگرافی پانورامیک، اطلاعات دقیق و جزییات کافی در طرح ریزی درمان پیش از جراحی های ایمپلنت در ناحیه خلفی ماندیبل را فراهم می کند که به کارگیری این روش برای جراحان و متخصصین لثه و پروتزهای دندانی توصیه می گردد.

مقدمه: برای تهیه تصاویر تشخیصی برای درمان های دندان پزشکی از جمله ایمپلنت، تکنیک های رادیوگرافی مختلفی به کار برده می شوند. با استفاده از تصاویر مقطعی (Cross sectional) مانند توموگرافی توانایی مشاهده استخوان موجود افزایش می یابد. این تصاویر اغلب با دو روش خطی و اسپیرال تهیه می گردند. هدف از انجام این پژوهش، مقایسه دقت اندازه گیری های رادیوگرافی تصاویر حاصل از دو روش خطی و اسپیرال بود.مواد و روش ها: در این مطالعه تجربی 20 محل روی مندیبل خشک انسان (10 ناحیه در قدام و 10 ناحیه در خلف سوراخ چانه ای) انتخاب و تصاویر رادیوگرافی از هر ناحیه با دو روش توموگرافی خطی و اسپیرال تهیه گردید. کلیه توموگرافی های موجود، بر اساس متغیر های ارتفاع و ضخامت مندیبل، توسط 2 رادیولوژیست بررسی شد، سپس مندیبل ها در نواحی مشخص شده برش داده شد تا اندازه واقعی متغیرها به دست آید. اندازه های حاصل از توموگرافی ها در 3 گروه خطای بیشتر از 1+ میلی متر، بین 1+ و 1- میلی متر و کمتر از 1- میلی متر طبقه بندی شد و توسط آزمون Pearson's chi-squared آنالیز گردید (0.05=a). همچنین ضریب Cohen’s Kappa به منظور ارزیابی قابلیت اطمینان بین مشاهده کنندگان تعیین گردید.یافته ها: در مقایسه دقت اندازه گیری های رادیوگرافی توموگرافی خطی و اسپیرال، بر اساس متغیر ارتفاع تفاوت آماری معنی داری یافت نشد (0.05<p value)، همچنین بر اساس متغیر ضخامت اختلاف معنی داری بین تکنیک ها وجود نداشت (0.05<p value).نتیجه گیری: با توجه به محدودیت های این مطالعه، دقت تصاویر حاصل از هر دو روش توموگرافی خطی و اسپیرال مشابه و در مقایسه با ابعاد واقعی قابل قبول می باشد.

زمینه و هدف: افزایش استفاده از اسکن های توموگرافی کامپیوتری در دندانپزشکی، به ویژه برای ایمپلنت ممکن است پرتوگیری و خطرات آن را به طور قابل ملاحظه ای افزایش دهد. در طی سال های اخیر توموگرافی کامپیوتری پرتو مخروطی به عنوان یک مدالیته تصویربرداری دندانپزشکی معرفی شده است. هدف این مطالعه مروری ارایه اطلاعات جامعی بود که تا به امروز در باره دوز پرتوی و کیفیت تصاویر توموگرافی کامپیوتری مولتی اسلایس (MSCT) معمولی، توموگرافی کامپیوتری پرتو مخروطی (CBCT) و رادیوگرافی پری اپیکال در تصویربرداری دندانپزشکی منتشر شده است.روش بررسی: مروری بر متون با جستجو در بانک های اطلاعاتی PubMed، Google Scholar،Science Direct and Scopus با استفاده از واژگان کلیدی (CBCT, MSCT, Periapical radiography, radiation dose of dentistry ) انجام شد. محدوده جستجوی مقالات بین سال های 1993 تا 2015 بود.نتیجه گیری: در مقایسه با MSCT زمان اسکن کوتاه و دوز پرتوی کمی داشته، اما در مقایسه با رادیوگرافی پری اپیکال دوز پرتوی بالاتری داشت. در عوض CBCT با آشکارساز صفحه مسطح نسبت به MSCT از قدرت تفکیک فضایی بالاتری برخوردار بود. همچنین رادیوگرافی پری اپیکال کنتراست تصویر خوب و قدرت تفکیک نسبتا بالایی داشت. به طور کلی،CBCT برای تصویربرداری از بافت های سخت مناسب بوده و MSCT برای تصویربرداری از بافت های نرم ترجیح داده می شود.

زمینه و هدف: گسترش سینوس فرآیندی فیزیولوژیک است که در سلول های رشدی سینوس های پارانازال اتفاق افتاده و به مرور سبب افزایش حجم آنها می شود که موجب ایجاد چالش هایی در فرآیند کاشت دندان و ایمپلنت می گردد. این مطالعه به منظور ارزیابی مورفومتریک سینوس ماگزیلاری توسط توموگرافی کامپیوتری با اشعه مخروطی (CBCT) انجام شد. روش بررسی: این مطالعه توصیفی تحلیلی روی تصاویر CBCT 100 فرد (52 مرد و 48 زن) با میانگین سنی 45. 32±17. 41 سال در محدوده سنی 27 تا 63 سال مراجعه کننده به کلینیک رادیولوژی تخصصی دهان و فک و صورت در شهر بابل طی سال 1398 انجام شد. میزان گسترش سینوس ماگزیلاری در نمای پانورامیک لایک بر اساس میزان اکستنشن آن بر حسب اولین دندان در قدام و آخرین دندان در خلف ثبت گردید. در نرم افزار NNT در قسمت ایجاد تصاویر پانورامیک لایک ابتدا در مقاطع اگزیال نقطه شروع سینوس ماگزیلاری از سمت اکلوزال مشخص شد و ابعاد مدیولترالی به فواصل 3 میلی متر بالاتر و 3 میلی متر پایین تر اندازه گیری شد. یافته ها: بیشترین میزان پیشروی سینوس در قدام سمت راست مربوط به مزیال دندان 5 (15 درصد) و بیشترین میزان پیشروی سینوس در قدام سمت چپ مربوط به دیستال دندان 3 (15 درصد) و مزیال دندان 4 (15 درصد) بودند که تفاوت آماری معنی داری نداشتند. بیشترین پیشروی در قدام به تفکیک مربوط به دیستال دندان کانین و مزیال پرمولار اول بود. میانگین پیشروی سینوس در جهت مدیولترال 3 میلی متر بالاتر از کف بینی راست در زنان بیشتر از مردان بود (P<0. 05). جنسیت و سن با پیشروی سینوس ماگزیلاری ارتباط آماری معنی داری نداشتند. نتیجه گیری: پیشروی سینوس ماگزیلاری در راست و چپ و همچنین در مردان و زنان در سنین متفاوت به طور تقریبی برابر بود.